Επιστήμη & Επαγγελματίες

1 Γιατί η διαστασιακή ψυχιατρική είναι απαραίτητη σήμερα

Η σύγχρονη κατανόηση της ψυχικής υγείας πηγαίνει πολύ πέρα από τις παραδοσιακές διαγνωστικές κατηγορίες.

Το να λέμε ότι ένα άτομο έχει «αγχώδη διαταραχή», «κατάθλιψη», «διαταραχή μετατραυματικού στρες» ή «ΔΕΠΥ» περιγράφει συμπτωματικές εκδηλώσεις, αλλά όχι τους αόρατους μηχανισμούς που δημιουργούν και διατηρούν τον πόνο.

2 Στην καρδιά αυτών των διαδικασιών: η ταυτότητα (το «Εγώ»), ή η αυτοαναπαράσταση

Όλες οι ψυχολογικές διαδικασίες—σκέψεις, συναισθήματα, συμπεριφορές, σχέσεις με άλλους—προκύπτουν από έναν θεμελιώδη διαστασιακό μηχανισμό: την αυτοαναπαράσταση, δηλαδή τον εκδότη όλων των καθημερινών εμπειριών.

Αυτός ο μηχανισμός υπάρχει σε ένα συνεχές:

Όταν το «Εγώ» βιώνει τον εαυτό του ως ελλιπή, οι προσπάθειες επίλυσης αυτής της αλλοίωσης γίνονται αντισταθμιστικές στρατηγικές—αυτό που ονομάζουμε οντολογική εξάρτηση (Barrows et al., 2022; Ducasse et al., 2025; Gordon et al., 2018).

3 Η κεντρική αρχή

«Είναι από τον εαυτό μας, όπως συνήθως ταυτιζόμαστε, που έχουμε όλες τις καθημερινές μας εμπειρίες. Έτσι, αν η αναπαράσταση που έχουμε για τον εαυτό μας είναι αλλοιωμένη, όλες οι καθημερινές μας εμπειρίες θα είναι αλλοιωμένες."

— Ducasse et al., 2019

4 Τρεις μορφές αυτοαλλοίωσης, τρεις οργανώσεις πόνου

Αυτή η ριζική διαδικασία οργανώνεται σε τρεις διαστασιακούς πόλους, καθένας συνδεδεμένος με στρατηγικές προσαρμογής και συγκεκριμένες διαταραχές.

1) Το «Εγώ στην ανασφάλεια» → εμπειρική αποφυγή

Φασματική μορφή: Κλερ

Όταν το «Εγώ» βιώνει τον εαυτό του ως απειλούμενο: υπερεγρήγορση, ανάγκη ελέγχου, φόβος του απροσδόκητου, δυσανεξία σε κάθε μορφή δυσφορίας.

Κυρίαρχη στρατηγική: έλεγχος, φυγή, εξουδετέρωση ή αναισθητοποίηση της εσωτερικής εμπειρίας.

Συχνές συνδεόμενες κλινικές παρουσιάσεις: αγχώδεις διαταραχές, PTSD/σύνθετο PTSD, εξαρτήσεις (κάνναβη, οπιοειδή, βενζοδιαζεπίνες), και η αδυναμία που ακολουθεί τον αγώνα: κατάθλιψη, εξάντληση.

2) Το «μη ικανοποιημένο Εγώ» / συναισθηματικό κενό → λαχτάρα διέγερσης

Φασματική μορφή: Καρίμ

Όταν το «Εγώ» βιώνει τον εαυτό του ως κενό, χωρίς εσωτερική ικανοποίηση: χρόνια πλήξη, διασπασιμότητα, ανησυχία, ανάγκη έντασης.

Κυρίαρχη στρατηγική: αναζήτηση εξωτερικής διέγερσης.

Συχνές συνδεόμενες κλινικές παρουσιάσεις: εξαρτήσεις από τυχερά παιχνίδια, σεξ, ψώνια, επικίνδυνη οδήγηση, αναζήτηση αισθήσεων, ευπάθεια σε πυροδότηση υπομανιακών επεισοδίων, ΔΕΠΥ.

3) Το «Εγώ που στερείται αξίας» → αποσύνδεση και υπερβολική αυτοστοχαστική επίγνωση

Φασματική μορφή: Ζιλί

Όταν το «Εγώ» βιώνει τον εαυτό του ως «ανεπαρκή», «αναξία», «μη αξιαγάπητο»: ντροπή, αυτοκριτική, τελειομανία, φόβος απόρριψης.

Κυρίαρχη στρατηγική: απόκρυψη, υπερπροσαρμογή, εμφάνιση, απόδειξη ή διάλυση στον άλλο.

Συχνές συνδεόμενες κλινικές παρουσιάσεις: ανορεξία, συναισθηματική εξάρτηση, οριακή διαταραχή.

4) Οριακή διαταραχή: ένα όνομα για τις 3 πτυχές του «ελλιπούς Εγώ» ωθημένες στο άκρο

Η οριακή διαταραχή μπορεί να διαβαστεί ως ένας μεγενθυντικός καθρέφτης της συνηθισμένης ανθρώπινης λειτουργίας μας, όπου οι τρεις αλλοιώσεις του Εγώ (ανασφάλεια, δυσαρέσκεια, έλλειψη αξίας) επιδεινώνονται ταυτόχρονα.

5 Ο μεγάλος θεραπευτικός κίνδυνος

«Αν το 'Εγώ' παραμείνει ανασφαλές, δυσαρεστημένο ή ανάξιο να αγαπηθεί, όλες οι ψυχοθεραπευτικές στρατηγικές που εφαρμόζονται για τη μείωση του πόνου θα αλλοιωθούν επίσης. Θα ήταν σαν να θεραπεύουμε λάθος ασθενή."

— Ducasse et al., 2019

6 Πού στέκεται το LiACT; Στην καρδιά της ΓΣΘ 3ου κύματος, σε μια προσέγγιση διαδικασιών

Το LiACT ενσωματώνει τη ΓΣΘ 3ου κύματος σε μια διαστασιακή προοπτική, που υπερβαίνει την κατηγορική προσέγγιση.

Αυτές οι θεραπείες έχουν κοινό στόχο: να αντιταχθούν στις διαδικασίες που προκύπτουν από μια αλλοιωμένη αυτοαναπαράσταση.

Η ριζική διάσταση προς μετασχηματισμό είναι πάντα η ίδια: το «Εγώ» (ή η αυτοαναπαράσταση) που βιώνει.

7 Τα τρία επίπεδα διαδικασιών που εκπαιδεύει το LiACT

8 Τι είναι ακριβώς το LiACT